Ponad miastem: cmentarz na Kopfbergu przejdź do galerii

Należy go datować na początek XIV wieku. W następnych stuleciach, ze względu na ciągły rozwój miasta nekropolia systematycznie malała. Ostatecznie na cmentarzu przestano grzebać zmarłych w roku 1842. Do dzisiaj po przykościelnej nekropolii nie zachował się żaden widzialny ślad.

W roku 1999 na kawałku parceli przy świątyni, w miejscu dawnego cmentarza, uroczyście otwarto pamiątkowe lapidarium.

Umieszczono w nim elementy nagrobkowe z wyposażenia dawnych okolicznych cmentarzy, a także z ewangelickich nekropolii w gminach Barwice, Szczecinek, Postomino i z cmentarza żydowskiego w Rusku (gmina Darłowo).

Są tam m.in. zabytkowe, bezimienne krzyże, a także nagrobek darłowskiej rodziny przemysłowców Kasiske, oraz płyta epitafijna kapitana marynarki królewskiej Jorgena Adreasa Bircha (1763 - 1820), który poległ pod Bornholmem. Można też zobaczyć krzyże z nagrobków pastora Rhensiusa i jego żony, którzy mieszkali w Kiełpinie w gminie Barwice i wiele innych. Jest też macewa z cmentarza żydowskiego w Rusku.

  Charakterystyczny kościół pw. św. Gertrudy na cmentarzu w Darłowie ks. Wojciech Parfianowicz /GN Drugim cmentarzem istniejącym w obrębie miasta Darłowa jest dawny cmentarz ewangelicki, czyli dzisiejszy, wciąż czynny cmentarz komunalny, zwany "starym".

Nekropolia usytuowana jest na dawnym Przedmieściu Słupskim, na wzgórzu, które od średniowiecza aż do zakończenia II wojny światowej nazywane było "Kopfberg". Wzniesienie liczy ponad 20 m, a więc jest jednym z najwyższych punktów miasta.

Obecny kształt cmentarza pochodzi z roku 1806 i zajmuje powierzchnię nieco ponad 3 ha. Od ul. Tynieckiego zachował się ceglany mur z końca XIX wieku. Przy alejach i wokół ogrodzenia w 1829 roku posadzono 315 drzew ozdobnych, głownie lip, klonów i kasztanowców. W środku cmentarza stoi gotycki kościół św. Gertrudy, który pierwotnie służył jako kaplica cmentarna.

Jeśli chodzi o zabytki, na cmentarzu zachowały się jedynie dwie kaplice grobowe należące do rodzin Bayerów i Bahnów.

Mauzoleum rodziny Bahnów wybudowane zostało w stylu neogotyckim w roku 1829. Jest to budowla wykonana z palonej cegły, przykryta dwuspadowym dachem. Obecnie pełni funkcję pomieszczenia gospodarczego, w którym przygotowywane są zwłoki do pochówku.  

Mauzoleum rodziny Bayerów, w stylu klasycystycznym pochodzi z drugiej połowy XIX w. Nawiązuje do formy niewielkiej, klasycznej świątyni greckiej. Obecnie jest zamknięte i pozbawione elementów dekoracyjnych.                                                                                                                  

Po II wojnie światowej cmentarz był niemal całkowicie wypełniony nagrobkami ewangelickimi. Poza kilkoma z nich, przeniesionymi do lapidarium przy kościele mariackim, nie zachował się prawie żaden.

Pod koniec lat 90-tych przeprowadzono gruntowny remont nekropolii. Na terenie cmentarza ustawiono kapliczki ze stacjami drogi krzyżowej, a przy kościele św. Gertrudy stanęła drewniana rzeźba patronki świątyni. W tym czasie na cmentarzu powstało też lapidarium. Usytuowano je przy kościele, obok krzyża misyjnego, dokładnie w miejscu, w którym przypadkowo odkryto zbiorową mogiłę żołnierzy „z nieznanych czasów”. Miejsce to upamiętniają dwie stelle i kamienny krzyż.

Na "starym" cmentarzu znajduje się także grobowiec, w którym chowani są ojcowie franciszkanie posługujący w Darłowie i w Darłówku. Jest też grób Stanisława Dulewicza, zmarłego w 1963 roku pierwszego, powojennego burmistrza, którego imię nosi jedno z darłowskich gimnazjów.

W roku 2007 w Darłowie otwarto nowy cmentarz. Znajduję się on na obrzeżu wschodniej części miasta, przy końcu ulicy Fryderyka Chopina.

Materiał powstał dzięki uprzejmości p. Konstantego Kontowskiego z darłowskiego muzeum przy Zamku Książąt Pomorskich.