Cmentarz komunalny przy ul. Motylewskiej w Pile to duża i stosunkowo młoda nekropolia, na której pochowanych jest kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Wśród nich, od niespełna roku, są szczątki 19 osób z przełomu XIV i XV wieku.

Do końca 2012 roku sądzono, że najstarszym cmentarzem Piły był ten, który znajdował się koło nieistniejącego już kościoła św. Janów, gdzie w czasach PRL-u wybudowano Hotel "Rodło" (obecnie: "Gromada"). Dziś po starym cmentarzu nie ma śladu, a pochowani tam byli choćby rodzice i dziadkowie Stanisława Staszica. Cmentarz ten funkcjonował od XV wieku do roku 1835.

Do roku 1945 mieszkańców Piły chowano na cmentarzu zlokalizowanym na dzisiejszym osiedlu "Górnym". Ostał się jedynie fragment przedwojennej nekropolii niedaleko kościoła pw. NMP Wspomożycielki Wiernych.

Pod koniec sierpnia ubiegłego roku, w czasie prac wodociągowych na skrzyżowaniu ulic 11 Listopada i 14 Lutego, dokonano niezwykłego odkrycia. Wykopano szczątki 19 osób, które według przeprowadzonych badań można datować na lata 1390 - 1420. Byli wśród nich dorośli i dzieci, którzy zmarli raczej śmiercią naturalną.

Odkrycie ma ogromne znaczenia dla historyków i archeologów. Oznacza bowiem, że jakiś ośrodek miejski czy przedmiejski istniał na miejscu Piły znacznie wcześniej niż sądzono. "Pierwsi pilanie", jak nazwano odnalezionych zmarłych, to ludzie żyjący w początkach ery jagiellońskiej.

Ich szczątki pochowano w mogile zbiorowej na nowym cmentarzu komunalnym, niedaleko krzyża katyńskiego. Oprócz tego charakterystycznego pomnika, na pilskiej nekropolii można zobaczyć typowe nagrobki, których wiele na polskich cmentarzach. Uwagę zwraca kwatera z grobami dzieci, na których często obok zniczy i kwiatów widać pluszowe misie i maskotki. Przy tej szczególnej kwaterze można też zauważyć fundamenty pod pomnik dziecka utraconego, który niebawem stanie na pilskim cmentarzu. Przechadzając się alejkami między grobami, można też napotkać mogiły kapłańskie, okazałe grobowce rodzinne, jak również charakterystyczny nagrobek żołnierzy, którzy zginęli w głośnej katastrofie samolotu wojskowego CASA w Mirosławcu w roku 2008.