Religijność, areligijność, irreligijność - portret postaw wobec wiary, Kościoła i moralności diecezjan. Taki tytuł nosiła prezentacja raportu z badań socjologicznych ks. Szauera, która odbyła się podczas pierwszej sesji synodalnej.

Areligijność oznacza tu odwrócenie się od religii, a irreligijność - postawę wobec niej wrogą. Jak podkreślił prelegent, wyniki badań, które były przeprowadzane od czerwca 2019 do lutego 2020 r., można więc określić jako obraz religijności mieszkańców diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej "między zaangażowaniem a obojętnością, wycofaniem czy wrogością".

Badania były przeprowadzane metodą ilościową z użyciem kwestionariuszy oraz jakościową, czyli za pomocą wywiadów indywidualnych i grupowych. Zanalizowano dotychczas 2346 ankiet i 45 wywiadów. Kolejne nadal spływają.

Zadbano, aby ankiety dotarły nie tylko do ludzi określających się jako wierzący i praktykujący, ale także do tzw. respondentów losowych. Dlatego informacje o badaniach i możliwości wzięcia w nich udziału pojawiły się także w mediach niezwiązanych z Kościołem. Ankieterzy docierali także do badanych przy okazji różnych wydarzeń.

W prezentacji podczas sesji synodalnej zostały także uwzględnione wyniki badań nad religijnością młodzieży, przeprowadzonych w roku 2016.

Jeden z badanych parametrów dotyczący identyfikacji wyznaniowej pokazuje, że ponad 30 proc. badanych nie określa siebie jako katolików, tylko chrześcijan. Jak zauważył ks. Szauer, wynika to z negatywnego postrzegania określenia "katolicki". Wielu ludzi identyfikuje "katolickość" ze źle postrzeganym konserwatyzmem czy zacofaniem.

Prelegent zwrócił uwagę na wyniki ukazujące autodeklarację wiary religijnej. Również wśród osób deklarujących się jako praktykujące niemal 24 proc. określa siebie jako "wątpiący-poszukujący" bądź "niezdecydowany, ale przywiązany do tradycji". Pokazuje to, że praktykowanie przez kogoś swojej wiary nie może prowadzić do duszpasterskiego uśpienia. - Są to ludzie znajdujący się jedną nogą poza Kościołem. Wielu z nich odejdzie. To właśnie o nich toczy się walka - stwierdził ks. Szauer.

Okazuje się również, że wbrew niektórym opiniom, antyklerykalizm nie jest najważniejszą przyczyną uzasadniającą niewiarę religijną badanych. Niemal 40 proc. niewierzących uzasadnia swoją niewiarę motywami egzystencjalnymi, czyli niemożnością znalezienia w wierze pomocy w rozwiązaniu bieżących problemów życiowych. Oznacza to, że dla wielu osób wiara okazała się czymś, co ma niewielki związek z życiem.

Niewiarę ze względu na Kościół deklaruje 33 proc. respondentów. Niemal 14 proc. wskazuje przyczyny z poziomu intelektualnego, czyli brak przekonujących argumentów za prawdziwością przekazu wiary, a ponad 13 proc. nie wierzy ze względu na takie, a nie inne wychowanie.

Okazuje się również, że wiara w Boga kojarzy się ludziom najbardziej z zasadami i obowiązkami, a dosyć słabo z relacją. Na uwagę zasługują też wyniki ukazujące deklarację praktyk. Wśród tzw. respondentów losowych praktyki coniedzielne deklaruje niespełna 22 proc. Jednak w wybrane dni w roku, szczególnie w niektóre, liczby te są znacznie większe: Trzech Króli - 44 proc., Boże Ciało - 41 proc., Wszystkich Świętych - 55 proc. - Są to zatem ważne okazje duszpasterskie, na które warto zwrócić uwagę - wskazał ks. Szauer.

Respondenci mają również poważne problemy z uznawaniem podstawowych dogmatów wiary katolickiej. Zadziwia fakt, że tylko 46 proc. osób deklarujących się jako praktykujące wierzy w przemianę chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa podczas Eucharystii. - Musimy sobie zadać pytanie, jak sprawić, żeby doktryna była komunikatywna - powiedział ks. Szauer.

Okazuje się także, że wciąż dużą rolę w przekazie wiary pełni homilia. Respondenci mają wysokie oczekiwania w tym zakresie. Niemal 45 proc. badanych ocenia kazania słuchane w diecezji jako przeciętne, 22 proc. - słabe, 16 proc. - bardzo słabe. Tylko 17 proc. badanych ocenia głoszone w diecezji kazania jako dobre i bardzo dobre. Ogólna ocena w skali od 1 do 5 wynosi 2,7.

Opracowanie raportu z badań członkowie synodu otrzymają w najbliższym czasie.